15. Dünya Doğu Türkistan Kardeşlik Buluşması ve 6. Doğu Türkistan Milli Birlik Şurası Sonuç Bildirisi

15. Dünya Doğu Türkistan Kardeşlik Buluşması ve 6. Doğu Türkistan Milli Birlik Şurası, 22-25 Eylül tarihleri arasında İstanbul'da başarıyla gerçekleştirildi ve son gün sonuç bildirisi ilan edildi.

Doğu Türkistan davasında önemli yere sahip 6. Milli Birlik Şurasına 30'dan fazla ülkeden parlamenterler, siyasi parti liderleri, uluslararası ve yerel 40’ı aşkın kuruluşların temsilcileri, akademisyenler, aydınlar, çeşitli alanlarda uzmanlar, gençler ve kadınların da aralarında bulunduğu 300'den fazla kişi katılım sağladı.

Milli Birlik Şurası katılımcıları, Doğu Türkistan davasının karşı karşıya olduğu zorlukları, yeni dünya düzeni kurulurken ortaya çıkan fırsatları ve bu fırsatlardan yararlanmanın yollarını, Türkiye ve İslam dünyası ile ilişkilerin güçlendirilmesini ele alarak, her zaman Doğu Türkistan davasını güçlendirmek için destek vereceklerini ifade etti. 

Şurada ele alınan ana temalar;

Uluslararası Gündemi Perspektifinden Doğu Türkistan Devası.

Doğu Türkistan davasının mevcut durumu,

Doğu Türkistan davasına yönelik çözüm önerileri ve tedbirler olmak üzere üç ana başlıkta çalıştaylar gerçekleştirildi.

1. Uluslararası Gündemi Perspektifinden Doğu Türkistan Devası

Çalıştay Konuları:

• Avrupa-Çin ilişkileri

• Orta Doğu-Çin ilişkileri

• Asya ülkeleri ve Çin İlişkileri gibi alt konu Başlıkları üzerine çalıştay yapıldı.

2. Doğu Türkistan davasının mevcut durumu,

Çalıştay konuları: 

• Çin'in ulusal stratejisi ve Doğu Türkistan davası,

• Bölgesel ve uluslararası faktörler açısından Çin'in gelecekteki durumu,

• Güneydoğu Asya ve Doğu Türkistan,

• Doğu Türkistan diasporasının sosyal faktörleri ve siyasi harekete olan etkisi,

• Türk dünyasının Doğu Türkistan davasında önemi,

• Doğu Türkistan krizi; İşgal ve Soykırım ve diğer alt temaları üzerine değerlendirmeler yapıldı.

3. Doğu Türkistan Devasında Çözüm Önerileri

Çalıştay konuları: 

• Çin'in Arap dünyasındaki stratejisi ve çözümleri

• Doğu Türkistan'ın bağımsızlığı: uluslararası hukukta tanınırlık yöntemleri

• Doğu Türkistan davasında Türkiye'nin önemi ve yükümlülükleri

• Doğu Türkistan davasına ilişkin reform önerileri

• “Doğu Türkistan'ın bağımsızlığı neden şart” ve diğer alt temalar üzerinde duruldu. 

Şurada konusunda uzman şahsiyetler, temel bulguların özetlendiği çeşitli çalışmalarıyla ilgili faydalı sunumlar sundu. Ayrıca yukarıdaki konuların yanı sıra üç önemli konu da gruplar halinde çalıştaylar yapıldı. 

Çalıştaylarda tartışılan ana konular…

1. Doğu Türkistan'ın işgal altındaki bir toprak olduğu gerçeğine ilişkin çok sayıda bilimsel gerçekler ve tarihi belgeler.

2. Doğu Türkistan davasını duygusallıktan uzak, uluslararası hukuka ve siyasi standartlara uygun stratejik planlarla yürütmek.

3. Uluslararası Çin karşıtı hareketten ve siyasi ortamdan en iyi biçimde yararlanmak.

4. Çin'in İslam dünyasındaki karalama propagandasına akademik, bilimsel, sosyal ve siyasi faaliyetlerle, sosyal medyanın etkin kullanımıyla karşı çıkmak.

5. Doğu Türkistan davasıyla ilgili bilimsel araştırmaların güçlendirilmesi ve dava düzeyinin yükseltilmesi.

6. Doğu Türkistan kuruluşları arasındaki işbirliğini güçlendirmek.

7. Çin'in Orta Asya, Güneydoğu Asya ve Afrika'daki yayılmacı politikasının arka görünüşünü ve tehlikelerini ortaya çıkarmak.

8. Doğu Türkistan meselesini aktif olarak dünya gündeminde tutmak için yeni projeler geliştirmek ve Çin tehdidini anlamak.

9. Doğu Türkistan'ın tarihte oynadığı önemli rolü ve kültürel katkılarını insanlığa tanıtmak, davanın köklerini sağlamlaştırmak ve böylece daha fazla kitleye ulaşmak. 

10. Doğu Türkistan meselesini Müslümanların, Türklerin ve insanlığın ortak meselesi haline getirmek ve Doğu Türkistan meselesinin sadece insan hakları meselesi değil, işgal ve sistematik soykırım meselesi olduğu bilincini arttırmak.

11. Bağımsızlık mücadelesinde dimdik duruş, siyasi kimlik oluşturmak, uluslararası yasalardan tam olarak yararlanmak ve dost ile düşmanı ayrıt etmek.

12. Doğu Türkistan teşkilatlarının kolaylaştırılması ve ıslah edilmesi. Kurumlar arası işbirliği mekanizmalarının güçlendirilmesi.

13. Doğu Türkistanlılar ile Çinli işgalciler arasındaki temel çatışmanın işgal olduğu gerçeğini tebliğ etmek.

Şurada öne sürülen çözüm önerileri;

• Doğu Türkistan odaklı uzmanlaşmış araştırma merkezleri ve enstitüleri geliştirmek.

• Doğu Türkistan teşkilatlarında reformlar yapılması: Organizasyonların sistemleştirilmesi, rekabetten işbirliğine geçilmesi, Doğu Türkistan davasında iz basar yetiştirme, toplantıların kalitesinin artırılması, gençlerin eğitimine odaklanılması ve çeşitli çalışma gruplarının organize edilmesi.

• Doğu Türkistan ile ilgili uluslararası arenada ortak ve bilimsel belgelerin kullanılması.

• Bu bağlamda çeşitli dillerde ortak dava kılavuzu oluşturmak. 

• Ekonomik kalkınma ve Doğu Türkistan davasına mahsus ortak fon oluşturmak,

• Doğu Türkistanlı çocukların istihbarat, askeri ve önemli teknik alanlarda yetiştirilmesine özen göstermek.

• Doğu Türkistan davasında kadınların rolünü güçlendirmek ve kadın çalışmalarını desteklemek ve geliştirmek için doğru fikirlerle eğitimine destek sağlamak. 

Şurada aşağıdaki konular üzerinde ortak kanaat getirildi 

1. Doğu Türkistan bağımsızlık davasının siyasi çözümleri Doğu Türkistan davasının meşrulaştırılmasından geçer. 

Çalıştayda getirilen ortak kanaat;

• Doğu Türkistan meselesi bir toprak ve bağımsızlık meselesidir.

• Doğu Türkistan sorununun çözümü için çeşitli ülkelerde çok taraflı destek imkanlarının yaratılması gerekmektedir.

• Potansiyel desteğe sahip ülkelerde etkili yollar bulmanın önemi. Bunun için Doğu Türkistan’ın durumunu anlayan, destekleyen ve fırsat yaratan devlet kurumları, siyasetçiler, kuruluşlar ve diğer kanallarla birlikte Doğu Türkistan davasına sistematik bir şekilde destek verecek iletişim platformlarının sağlanması gerekmektedir.

Çalıştay sonuçları:

• Doğu Türkistan davasının ana hedefleri ve en önemli acil adımları belirlemek

• Doğu Türkistan davasına fayda sağlayacak uluslararası fırsatların araştırılması

• Müslüman ülkelerde Doğu Türkistan davasını güçlendirmek

2. Doğu Türkistan sorununun SWOT analizinin yapılması.

Doğu Türkistan kardeşlik buluşmasının ikinci ve üçüncü günlerinde yurt dışından gelen önemli şahsiyetler, akademisyenler ve konuklarla Doğu Türkistan davasının güçlü, zayıf yönleri, fırsatları ve tehditleri bilimsel bir şekilde analiz edildi. Ayrıca çalıştayda guruplar, Doğu Türkistan'ın siyasi, uluslararası ilişkiler, ekonomi, medya ve diğer önemli alanlarındaki çalışmaları analiz etti.

Bu analizlere dayanarak pratik çözümler de önerildi.

3. Doğu Türkistan diasporası: milli kimlik krizi ve çözümleri tartışıldı. Mevcut Uygur anadili öğretmenlerinin, Uygurca kitaplardan etkin bir şekilde yararlanmaları, ekstradan İngilizce sınıfları açmaları ve genel olarak Doğu Türkistan'ın milli kimliğini korumak için gereken tüm adımların atılması vurgulandı.