Çin Doğu Türkistan’ın Demografik ve Aile yapısını Bozuyor

Yazar: Yusuf Tusun

Editör: Nijat Turghun

Tarih: 17/06/2023

   “Satranç tahtasının gözü olan Xinjiang’da nüfusu yapısını kaliteleştirmek, gelişmiş sosyal demografik yapı inşa etmek ve tüm etnik gurupların bütünleşmesini hızlandırmak için çalışmalısınız”. Bu cümle Çin’in Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi Genel komünist Parti Genel sekreteri Ma Xingrui’un 31 Mayıs 2023’teki Kaşgar ziyareti esnasında Kaşgar’daki yetkililere verdiği talimattır. Çin rejimi Doğu Türkistan işgal ettikten beri Bölgede durmadan demografik yapıyı değiştirmeye yönelik çalışmalar yürüte gelmekte ve bölgedeki yetkililere bu doğrultuda durmadan emirler vermektedir. Sonuç olarak Doğu Türkistan’daki Çinli nüfus ilk nüfus sayımı yapıldığı 1945 yılındaki %6,2’den son nüfus sayımı yapılan 2021 yılındaki %44,24 orana yükselmiş, Uygur nüfusu ise %82,7 den %44,96 ‘ye azalmıştır.   

Arka plan

     31 Mayıs günü Çin’in Xinjiang Genel Valisi Ma Kaşgar’da gerçekleşen “Güney Xinjiang Kalkınma Konferansı” katıldı. Konferans sonrası Kaşgar’daki yetikleler ile bir araya gelen Ma “Satranç tahtasının gözü olan Xinjiang’da nüfusu yapısını kaliteleştirmek, gelişmiş sosyal demografik yapı inşa etmek ve tüm etnik gurupların bütünleşmesini hızlandırmak için çalışmalısınız” emrini verdi.  

     Bu ilk defa Çinin üst düzey yetkililerinin açık bir şekilde Doğu Türkistan’ın Demografik yapısını değiştirmeye yönelik medya önünde konuşması değildir. Bundan bir gün önce Çin Doğu Türkistan’a gelen Ana konu Eğitim Merkezi 15- Yönlendirme Grubu başkanı Wang Gouxing Ma ile ayni fikri dillendirdi ve hatta onu “devletin büyük projesi” olarak adlandırdı.

     29 Mayıs “Xinjiang Halk Meclisi” toplantı çağırarak milletler birliğini en üst düzeye çıkarmak, etnik grupları birbirlerine yardım etmesi ve birbirleriyle entegre olamaya, yani asimile olmaya teşvik etmek için bir muhakeme toplantısı düzenlediği söylendi.

Çin’in Doğu Türkistan’daki Nüfus ve Aile politikası

    Çin rejimi Doğu Türkistan’ı işgal ettikten beri bölgede hiçbir zaman asimilasyon çalışmalarını durdurmamıştır. Asimilasyon çalışmaları sadece din, dil, kültür ile sinirli kalmamış, Han Çinlilerini Çin’in iç bölgelerinden devlet desteği ve teşvikiyle Doğu Türkistan’a yerleştirmeye devam etmektedir. 1982’de Çin’de başlayıp,1986’de Doğu Türkistan’da da uygulamaya giren Aile planlaması politikası bölgede çok daha sert bir şekilde uygulanmıştır. Çin yönetiminin amacı, sadece Doğu Türkistan’daki Uygur nüfusunu azaltmak değil açılan boşluğu sürekli Han Çinlilerinin nüfusuyla doldurmak olmuştur.

     1949-1961 yılları arasında çoğunlukla erkeklerden oluşan yaklaşık 1.877.200 Han Çinlisi, Çin’den Doğu Türkistan’a çalışma bahanesiyle yerleştirilmiştir. Çin rejimi her ne kadar han Çinlilerini bölgeye göç ettirmeye çalışsa da yine de bölgedeki yoğunluğu elde edemedi. Bundan dolayı zorla kısırlaştırma ve Uygurları han Çinlileri ile evlenmeye teşvik etme ve hatta zorlama gibi bazı yerel politikalar izledi.

     25 Ağustos 2014 tarihinde Çin rejimi Doğu Türkistan’ın Çerçen ilçesinde ‘Han Çinlileri ile Diğer Etnik Gruplar Arasındaki Evliliği Teşvik ve Destek Yönetmeliği’ (关于 鼓励民汉通婚家庭奖励办法) yayımlamıştır. Bu yönetmelik Han Çinlilerle kurulan evlilikler ve onlardan doğan çocukları için çok cömert içeriklere sahiptir. Buna göre Uygur-Çinli evliliği gerçekleştirenlerin en fazla beş yıl, yılda 10.000 Yuan ödül alabileceği, eğer işsiz ise istihdamının sağlanacağı belirtilmiştir. Bunun yanı sıra iki tarafın ailesinden herkese her sene tedavi desteği için en fazla 20.000 Yuan sübvansiyon sağlanacağı, evlilikten doğan çocuklarının anaokulundan liseye kadar tüm okul masraflarının devlet tarafından karşılanacağı ve çocuklar üniversiteyi kazanırsa her sene 5.000 Yuan destek verileceği belirtilmişti.

     Çin tek çocuk politikasını 2013'te tek çocuklu ailelerden gelen ebeveynlerin ikinci çocuk sahibi olmalarına izin vererek politikada esnekliğe gitmiş, 2016'da ise herkes için çocuk sahibi olma sınırı 2'ye çıkardı. 2021 yılında ise üç çocuk yapmalarına izne verdi. Doğu Türkistan’da binlerce kişi sadece çok çocuk yapma suçundan toplama kamplarına götürüldü.

     2022 mayıs ayında ise yine Xinjiang genel valisi Ma gazetede makale yayınlayarak milletlerin asimile edilmesinin devletin bütünlüğü ve bekası için önemli olduğunu vurguladı. Ma bu makaleyi BM İnsan Hakları Yüksek Konseyi eski Başkanı Michelle Bachelet bölgeyi ziyaret etmeden bir hafta önce yayınladı. Nitekim son zamanlarda Çin rejimi, halk kongresi ve siyasi konsey toplantılarında Çin'in ulusal birliği çokça vurgulanıyor ve sosyal medya Xi Jinping'in "tüm etnik grupları bir etnik gurup haline getirme " fikrini paylaşılmaktadır.

Doğu Türkistan’ının demografik yapısı

     Han etnik grubu hiçbir zaman Doğu Türkistan asıl halkı değildir.  Bugün Doğu Türkistan’daki Han etnik gurubu Çinliler doğu Türkistan’ı işgal ettikten sonra bölgeye yerleşmeye başlamıştır.  1945 yılında yapılan ilk nüfus sayımında bölgedeki Han’lar %6,2 oranında, Uygurlar ise, %82,7 oranındayken, 1982’de. Yapılan 3.genel nüfus sayımında ise han nüfusu %40,3, Uygur nüfusu ise %45,7 olarak görülmüştür. 1996.yili 4. Genel nüfus sayımında ise Han nüfusu %41,1, Uygur nüfusu ise 550.6, 2010’da ise Han nüfusu 40.4, Uygur nüfusu ise %45,8 olarak ölçülmüştür. En son 2021 yılında yapılan 7. Genel nüfus sayımında Doğu Türkistan’daki Han nüfusu %42,24 oranla 10,920,098 olarak ölçülmüş, Uygur nüfusu ise %44,96 oranla 11,624,257 olarak ölçülmüştür. 7.genel nüfus sayımı 6. Genel nüfus sayımıyla karşılaştırıldığında, Han nüfusu 2.174,000 kişi artmış, Uygur nüfusu6. Nüfus sayımında oran olarak han Çinlilerinden fazla olmasına rağmen sadece 1,623,000 kişi artmıştır.